ตรรกะพังๆ ของชาวพุทธ

ผู้เขียนเองเป็นคนหนึ่งที่เติบโตมาในสังคมพุทธแบบไทย ๆ ไม่ต่างไปจากชาวพุทธส่วนใหญ่ในประเทศนี้ เราอยู่ในประเทศที่คนส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธก็จริงอยู่ แต่ก็มีความเชื่อนอกศาสนามากมายเข้ามาปะปนจนแทบแยกกันไม่ออก เราเชื่อกันทั้งพุทธ ทั้งผี (ไสยศาสตร์) ทั้งพราหมณ์ (ฮินดู) รวมถึงความเชื่อแปลกประหลาดอีกมากมายซึ่งบางครั้งก็ไม่รู้ว่ามีที่มาจากไหนกันแน่

เราถูกสอนให้กราบพระพุทธรูป ไหว้พระภิกษุสงฆ์ บูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายแหล่ ไปทำบุญด้วยการเข้าวัด ถวายภัตตาหารแด่พระสงฆ์ บริจาคเงินให้วัด ยกมือประนมไหว้ท่วมหัวแล้วก็นึกในใจว่าตัวเองได้บุญได้กุศลแล้ว

พอเติบโตมาเป็นผู้ใหญ่ ผู้เขียนก็เริ่มเกิดคำถามขึ้นมาในหัวตัวเองว่า ทำไมเราถูกสอนให้กราบไหว้พระพุทธรูป ถูกสอนให้กราบกรานพระสงฆ์องค์เจ้า ถูกสอนให้ทำความดี ละเว้นความชั่ว ทำจิตใจให้บริสุทธิ์ แต่กลับไม่เคยถูกสอนให้ศึกษาพระไตรปิฎก ทั้งที่นั่นคือคำสอนของพระพุทธเจ้าโดยตรงซึ่งเชื่อถือได้มากที่สุดเท่าที่เรามีอยู่
ผู้เขียนเริ่มลองอ่านพระไตรปิฎก (ฉบับภาษาไทย) นับแต่นั้นเรื่อยมา ซึ่งแน่นอนว่าการอ่านพระไตรปิฎกไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะมีแต่สำนวนภาษาที่เราไม่คุ้นเคย เต็มไปด้วยคำศัพท์เฉพาะที่ต้องแปลไทยเป็นไทยอีกที บางคำศัพท์มีอธิบายไว้ในตัวพระไตรปิฎกเอง แต่บางคำศัพท์ก็ต้องค้นคว้าหาข้อมูลอยู่นานกว่าจะเข้าใจว่าหมายถึงอะไร จึงไม่น่าแปลกใจนักที่ชาวพุทธส่วนมากจะไม่อยากอ่านพระไตรปิฎก

ในห้วงเวลาใกล้เคียงกับที่เริ่มอ่านพระไตรปิฎก ผู้เขียนลองเริ่มต้นปฏิบัติกรรมฐานด้วยตัวเอง โดยศึกษาเอาจากตำรับตำราบ้าง ฟังพระสงฆ์บางรูปแนะนำบ้าง ซึ่งก็พบว่าช่วยพัฒนาจิตของตัวเองอย่างเห็นได้ชัด แล้วยังทำให้เกิดปัญญามากขึ้น พอลองย้อนไปอ่านพระไตรปิฎกในส่วนที่ยังไม่เข้าใจนัก ก็เกิดความเข้าใจมากขึ้นกว่าเก่า

เมื่อผู้เขียนพอมองออกว่าธรรมที่แท้ของพระพุทธเจ้าเป็นอย่างไร คราวนี้เวลาหันไปมองชาวพุทธส่วนใหญ่ในสังคมไทยบ้านเรา จึงทำให้เห็นว่ายังมีความเชื่อและความเข้าใจผิด ๆ กันอยู่มาก ส่วนหนึ่งเป็นเพราะเชื่อตาม ๆ กันมาโดยไม่ได้ใช้สติปัญญาไตร่ตรองว่า ความเชื่อเหล่านั้นตั้งอยู่บนหลักเหตุผลหรือเปล่า อีกส่วนเป็นเพราะไม่เคยศึกษาข้อธรรมในพระไตรปิฎกว่า พระพุทธเจ้าทรงตรัสสอนไว้อย่างไร ได้แต่ฟังคนโน้นพูดทีคนนี้พูดที พระรูปนั้นบอกอย่างนั้นพระรูปโน้นบอกอย่างนี้ อาจารย์ท่านนั้นสอนอย่างนั้นอาจารย์อีกท่านสอนอย่างนี้

การเชื่อตาม ๆ กันมาอย่างไม่ไตร่ตรองด้วยเหตุผล บวกกับไม่ศึกษาพระไตรปิฎก ทำให้เกิดตรรกะพัง ๆ หรือผิดเพี้ยนขึ้นมาได้มากมายในหมู่ชาวพุทธ บางตรรกะก็ผิดเพี้ยนชนิดหลุดโลกเหนือจินตนาการไปไกล เพราะเป็นการนึกคิดเอาเอง ไม่เชื่อมโยงกับหลักเหตุผล ไม่ยึดโยงกับคำสอนในพระไตรปิฎก

เมื่อมองโลกด้วยตรรกะที่ผิดเพี้ยนเช่นนั้น ก็เหมือนเราสวมแว่นตาที่มีเลนส์ไม่ได้คุณภาพ เราจึงมองเห็นโลกบิดเบี้ยวไปจากความเป็นจริง มองลึกเป็นตื้น มองมืดเป็นสว่าง มองสีหนึ่งเป็นอีกสีหนึ่ง

การทำความเข้าใจในหลักธรรมคำสอนขององค์ตถาคต หากเริ่มต้นด้วยตรรกะที่ผิดเพี้ยนเสียแล้ว ก็มีแต่จะยิ่งผิดเพี้ยนหนักขึ้นไปเรื่อย ๆ เหมือนติดกระดุมเม็ดแรกผิด เม็ดต่อ ๆ ไปก็พากันผิดตามไปทั้งหมด สุดท้ายเราก็อาจกลายเป็นเหยื่อของพวกอลัชชีนอกรีตที่หากินกับผ้าเหลือง หรือเป็นเหยื่อของผู้วิเศษที่อ้างว่าตัวเองติดต่อกับวิญญาณได้บ้าง หยั่งรู้อนาคตบ้าง เปลี่ยนแปลงดวงชะตาได้บ้าง หรือมีคาถาอาคมพิสดารพันลึกบ้าง

เนื้อหาหนังสือเล่มนี้ ผู้เขียนจะหยิบยกตัวอย่างตรรกะที่ผิดเพี้ยนของชาวพุทธบางส่วนมาให้เราลองพิจารณากันดู ผู้เขียนจะพยายามอธิบายตามหลักเหตุผลโดยยึดโยงกับคำสอนของพระพุทธเจ้า หลังจากอ่านหนังสือแล้ว ก็เป็นหน้าที่ของผู้อ่านที่ต้องพิจารณาเอาเองว่า คำอธิบายของผู้เขียนฟังดูสมเหตุสมผลหรือไม่ หากคิดว่าสมเหตุสมผล ก็อาจลองพิจารณาปรับเปลี่ยนความคิดและความเชื่อบางประการของตัวเองดู แต่หากอ่านแล้วรู้สึกว่าไม่สมเหตุสมผล ไม่น่าเชื่อถือ ก็เป็นสิทธิ์ของคนอ่านแต่ละคนที่จะยังคงเชื่อในแบบที่เคยเชื่อต่อไป

เพราะถึงที่สุดแล้วสิ่งที่ผู้เขียนพยายามทำก็คือชวนให้เราลองขบคิด ไม่ได้พยายามเปลี่ยนแปลงความเชื่อของใคร อย่างน้อยการได้ขบคิดแล้วยังเชื่ออย่างเดิมต่อไป ก็ยังดีกว่าเชื่อเพียงเพราะถูกสอนให้เชื่อโดยไม่ได้ใช้สติปัญญาไตร่ตรองก่อน

หรือถ้าสมมุติว่ามีบางคนอ่านหนังสือเล่มนี้จนจบแล้วคิดไปว่า ผู้เขียนต่างหากที่มีตรรกะพัง ๆ เสียเอง นั่นก็เป็นสิทธิ์ที่แต่ละคนจะคิดได้ แค่ทำให้เราได้ลองฉุกใจคิด ผู้เขียนก็ถือว่าได้ทำหน้าที่ของตัวเองสำเร็จแล้วในเบื้องต้น